Geschiedenis
Vriendschap is gebouwd op de werf de Piip in Drachten. De gebroeders Roorda waren meesters in het bouwen van snelle schepen. Een paar van de snelste skûtsjes van vandaag de dag zijn bij Roorda van stapel gelopen. Denk aan roemruchte schepen als It Doarp Grou, Rienk Ulbesz, Ut’e Striid, Lytse Lies, Jonge Jasper, De Jonge Jan, D' Halve Maen, De 2 gebroeders (Drachten), De Sneker Pan, Gerrit Ynze, Gerben van Manen en de Klaas van der Meulen.
Geen Piipster?
We zijn een zoektocht naar de eerste eigenaren gestart. Er waren namelijk wel wat onduidelijkheden. Zo zou uit de registratie van de meetbrieven blijken dat het schip met registratie L1220N is gemeten in oktober 1910 in opdracht van Klaaske Sikkema te Wierum en gebouwd op een werf te Drachten. Hoewel het schip overduidelijk alle kenmerken van een Piipster heeft is er volgens het werfboek pas in november 1910 een schip van gelijke omvang te water geleverd voor een mijnheer Jongeling, ook te Wierum. Nu kan een schip pas na de tewaterlating gemeten worden. In oktober gemeten en in november te water is dus verkeerd om. Er was daarom bij de historici twijfel of Vriendschap wel een Piipster is. Ze waren niet te vermurwen met het argument dat het wel heel onwaarschijnlijk was als er binnen een maand 2 skûtsjes in een klein vissersdorp zouden zijn afgeleverd. En dat het schip er als een Piipster uit ziet mocht ook niet baten. Met dank aan de Historische Vereniging Noordoost Friesland hebben we de koppeling tussen Sikkema en Jongeling in Wierum toch kunnen leggen.
Toch een Piipster!
Christje Tjerks Visser was getrouwd met Pier Sjoerds Sikkema, die voer op de WL 36 “De Jonge Christ”. De Jonge Christ is op 1 december 1893 bij de vissersramp van Wierum vergaan bij Bornrif. Pier is die nacht samen met 21 andere vissermannen verdronken. Op 19 april 1900 hertrouwt Christje met de veel oudere Jan Dirks Jongeling, weduwnaar sinds 1895 en ook visser van beroep, opvarende van de WL27 "De Anna" ten tijde van de ramp. De Anna was gestrand op het noorderstrand bij Buren, Ameland. Op de gezinskaart van het nieuwe gezin is te zien, dat de 73 jarige opa van Klaske - Tjerk Sytses Visser- ook mee verhuist. Daarmee is de link tussen Sikkema en Jongeling gelegd. Klaske/Klaaske was een dochter van Christje Tjerks Visser en een stiefdochter van Jan Dirks Jongeling. En hiermee is ook duidelijk dat het om hetzelfde schip gaat. Vriendschap is een Piipster.
Klaske is op 26 juli 1913 getrouwd met Marten Zoer, bijna drie jaar nadat ze al op 18 jarige leeftijd eigenares was geworden van Vriendschap. Zij hebben daarna nog een aak gekocht van 80 ton waarmee ze naar Zwartsluis zijn vertrokken. De eerste naam van ons scheepje was Vrouwe Christina. Het schip was dus vernoemd naar de moeder van Klaske. Omdat Klaske pas 18 was bij de bouw van het schip, en dus minderjarig, en bovendien ook nog vrouw, heeft haar stiefvader garant moeten staan voor de betaling. Vandaar dat hij ook als opdrachtgever in de werfboeken staat.
Wel een Piipster, maar geen skûtsje?
Uit het werfboek van scheepswerf De Piip blijkt dat Vriendschap in 1910 is gebouwd als boltjalk en niet als skûtsje. Dit is de Nynke in de IFKS noodlottig geworden. De SKS was minder "sinnig" want zij vonden het geen probleem dat de Nynke als bolschip is gebouwd. De plaatsvervangend opdrachtgever van Vriendschap was indertijd Jongeling uit Wierum, de stiefvader van Klaske, omdat zij nog te jong was om zelf een schip te mogen bestellen. Hij heeft fl. 1.800 betaald voor het schip. Het is niet duidelijk of de tuigage daar bij hoorde, of dat dit om een casco ging. Wat wel heel bijzonder is, is dat het hele schip is gebouwdin 3 maanden tijd. En dan te bedenken dat er toen nog nauwelijks machines waren. De bouwtekening van Vriendschap bevindt zich in het archief van het Fries Scheepvaartmuseum in Sneek en is digitaal opvraagbaar. Het is een grappig toeval dat De Vriendschap van Eldert Meeter naar dezelfde tekening is gebouwd, maar dan 1 jaar later, en zoals uit de notitie blijkt, 55cm korter. De Vriendschap is dus het zusterschip van Vriendschap. De Vriendschap is tussentijds verlengd geweest tot 18 meter en is twee keer kampioen geweest in de A-klasse van de IFKS. Dit geeft ook maar meteen de potentie van Vriendschap aan, als ze onverhoopt nog eens verlengd zou worden.
Op de bouwtekening zijn diverse notities ten behoeve van de opdrachtgevers te vinden, waaronder die van Jongeling. Hieruit blijkt dat hij het schip wat smaller en wat holler wilde hebben, en wat minder spanten!
Wat wonderlijk is, is dat er nog een tweede tekening is van een vrijwel identiek schip. Uit de opmerking die daarop staat blijkt dat dit het tweede schip voor Jongeling is. Uit de werfboeken blijkt ook dat dit schip in 1911 is gebouwd. Je kunt je afvragen waar een arme visserman van inmiddels 63 jaar uit Wierum in het begin van de twintigste eeuw het geld vandaan haalde voor 2 schepen. Mogelijk was dat tweede schip voor zijn zoon uit zijn eerdere huwelijk. In de roman "Foarby it Boarkumer fjoer" van Durk van der Ploeg kun je lezen hoe het geld voor een schip in die tijd in die regio bij elkaar geschraapt moest worden.
Op deze minder goed bewaarde bouwtekening is de notitie van het tweede schip te vinden.
De oude eigenaren
| Jaar | Naam | Plaats | Naam schip |
|---|---|---|---|
| 1910 | Klaaske Sikkema en Marten Zoer | Wierum | Vrouwe Christina |
| 1938 | Joh. S. Visser | Workum | Hoop op zegen |
| 1956 | Evert Wiekstra | Onbekend | Hoop op zegen |
| 29-12-1960 | Willem Hoekstra | Woubrugge, Schiedam, Joure, Grouw | Vrouwe Louise |
| 1968 | Adrie Bakker, Rederij Vooruit | IJlst | Vrouwe Louise |
| 1981 | Rob en Jocke Overwater | Muiden | Hoop op zegen |
| 17-09-1984 | Ivonne de Haas | Dordrecht | Hoop op zegen |
| 21-04-1992 | R. Landman | Harmelen | Hoop op zegen |
| 01-10-1998 | VOF Vriendschap | Hinderdam | Vriendschap |
| 01-01-2008 | VOF Vriendschap | Workum | Vriendschap |
Rond 1940, familie Visser
1973 Verhuurd aan de familie Van Hasselt
Eind jaren 70, begin 80 Rob en Jocke Overwater
Oude meetbrieven en documentatie
Correspondentie over meetbrief uit omstreeks 1938 van Joh. Visser
Klik ook even op volgende bladzijden. Het heeft vier jaar geduurd voordat de meting daadwerkelijk plaatsvond. Maar dat vond Joh. Visser geen groot probleem omdat er toch geen "emplooi" was. Hij rappelleerde heel geduldig in 1942.
De opname voor de meetbrief uit 1942
Dit is de opname voor de tweede meetbrief die voor L1220N is uitgegeven.
De meetbrief uit 1942
De eerste is meetbrief is verloren gegaan. Er wordt wel naar verwezen.
Inschrijving kadaster 1956 Evert Wiekstra
In 1956 is het schip ingeschreven in het Kadaster op naam van Evert Wiekstra met als thuishaven Bloemketerp te Franeker. De familie Wiekstra in Friesland kent veel kermisexploitanten. Misschien is Vriendschap in die periode wel gebruikt om de zweefmolen te vervoeren.
Getuigschrift 1956
Ook uit 1956 stamt het getuigschrift dat aan de Notaris was gericht ter inlevering bij het kadaster.
Inschrijving kadaster 1960 Willem Hoekstra
4 jaar later is het schip op naam van Willem Hoekstra, arts te Schiedam ingeschreven als Vrouwe Luisa, vacantieschip, tevens zeilschip. Hieruit kan wel afgeleid worden dat Vriendschap al meer dan 100 jaar onafgebroken onder zeil is geweest.
Aangifte artikel 26 1960
Uit bijgaand document zou je kunnen afleiden dat Vriendschap pas in 1960 voor het eerst een motor heeft gekregen.
Meetbrief uit 1979 Familie Overwater
In 1979 is het schip ook gemeten. Dat was gewoon voor de grap, want er werd al lang geen vracht meer mee gevaren.